Blaževačka regija danas obuhvata 18 planinskih sela koja se nalaze na krajnjem jugu Centralne Srbije. U sastavu je opštine Brus, i to u njenom jugozapadnom delu, a u neposrednom je kontaktu sa teritorijama opštine Kuršumlija i Leposavić. Obuhvata deo istočnog masiva planine Kopaonik i samo izvorište reke Toplice.

Zahvata teritoriju od 129,40 kilometara kvadratnih na kojoj živi, prema popisu iz 2011. godine, 993 stanovnika.¹ Sa oko 7,67 stanovnika na 1 kilometar kvadratni ovaj kraj spada u veoma retko naseljene predele Srbije. Iako planinski predeo, ova regija ima veoma povoljan geografski položaj, jer je dosta dobrim prirodnim komunikacijama povezana sa susednim teritorijama koje se prostiru oko reke Toplice, Rasine i Ibra.

Kraj se naziva po selu Blaževu koje već duže vreme predstavlja administrativni, školski, zdravstveni, saobraćajni i privredni centar ovog dela Kopaonika. Blaževačka opština kao administrativna jedinica postojala je do kraja 1959. godine, kada je ukinuta, a njena sela su pripala opštini Brus.

U administrativnom pogledu blaževački kraj je po oslobođenju od Turaka (1878), ušao u sastav Kosaničkog sreza Topličkog okruga, u kome je ostao do 1907. godine, kada teritorija blaževačke opštine prelazi u sastav Kopaoničkog sreza Kruševačkog okruga. Ovaj kraj će u sastavu Kopaoničkog sreza ostati sve do 1955. godine. Pred Prvi svetski rat Blaževačka opština je imala u svom sastavu 27 sela, a u međuratnom periodu 26. Posle Drugog svetskog rata administrativnom podelom iz 1948. godine selo Trećak je izuzeto iz sastava Kopaoničkog sreza i blaževačke opštine i pripojeno opštini Merćez, srez Prokupački, a sela Belo Brdo, Miokovići, Marušići, Zemanica, Planinica, Crnatovo i Ostraća su ušla u sastav opštine Belo Brdo i iz Kopaoničkog sreza prešli u srez Studenički, tako da se blaževačka opština tada svela na današnjih 18 sela (Belo Polje, Blaževo, Bozoljin, Boranci, Vitoše, Gornje Leviće, Gradac, Domiševina, Donje Leviće, Đerekari, Iričići, Kneževo, Kovizle, Ravnište, Radunje, Stanuloviće, Sudimlja i Čokotar).

Jula 1955. godine ukinut je Kopaonički srez, pa je teritorija ukinutog sreza ušla u sastav novoosnovanog Kruševačkog sreza, jer su još aprila 1947. godine ukinuti okruzi. Po novoj teritorijalnoj podeli od 1. januara 1960. godine ukinuta je opština Blaževo, a sva njena sela su po novoj podeli pripojena opštini Brus, a srezu Kruševac. Tako je Blaževo prestalo da bude opštinsko sedište, a sela u ovom kraju se svrstavaju u dve mesne zajednice, i to: MZ Blaževo sa 13 okolnih seoskih naselja (Belo Polje, Blaževo, Boranci, Vitoše, Gradac, Domiševina, Donje Leviće, Iričići, Kovizle, Radunje, Stanuloviće, Sudimlja i Čokotar) i MZ Đerekari sa 5 sela (Bozoljin, Gornje Leviće, Đerekari, Kneževo i Ravnište).

Na osnovu nove administrativne podele od 1. januara 1963. godine opština Brus, a samim tim i blaževački kraj, pripadaju Kraljevačkom srezu. Formiranjem međuopštinskih regionalnih zajednica (1975) ova regija ulazi u sastav međuopštinske regionalne zajednice sa sedištem u Kraljevu (Kraljevački region).

Uredbom o načinu vršenja poslova ministarstava i posebnih organizacija van njihovog sedišta, koju je donela Vlada Republike Srbije 29. januara 1992. godine, a kojom su opštine grupisane u 29 okruga, blaževački prostor ulazi u sastav Rasinskog okruga sa sedištem u Kruševcu. Pomenuti okrug obuhvata područja sledećih opština: Aleksandrovac, Brus, Varvarin, Kruševac, Ražanj, Trstenik i Ćićevac. Ova administrativno-teritorijalna podela važi i danas.²

Po hidrografskim karakteristikama ovaj kraj pripada slivu reke Toplice. Što se tiče bogatstva u tekućim vodama može se konstatovati da blaževački kraj spada u predele jako bogate vodom. Regija obiluje rekama, potocima i izvorima koji ne presušuju u toku godine, ali menjaju nivo pri jačim kišama i sušama. Dve najveće reke su Blaževačka i Đerekarska reka, koje se kod sela Sudimlje spajaju i čine reku Toplicu, koja manjim svojim delom prolazi kroz ovaj kraj.³

Gornji tok Toplice ima vodu prve klase, jer u gornjem delu njenog sliva nema nikakvih industrijskih, niti bilo kakvih drugih zagađivača. Zato ovaj tok treba sačuvati kao vredno izvorište čiste i zdrave planinske vode za piće. U slivu Toplice ima više šuma, tokovi nisu toliko bujični, pa je zato lakše održavati i izgraditi akumulaciju na ovoj reci. Jedna takva akumulacija u Selovi se gradi s ciljem da reši problem vodosnabdevanja brojnih naselja u Toplici i Nišu, a ujedno će se koristiti i za aktivnu zaštitu od poplava. Međutim, zbog nedostatka novčanih sredstava, ovaj važan projekat je trenutno zaustavljen. Tako da nije poznato kada će se sa daljim radovima nastaviti.

U daljem tekstu posebnu pažnju ćemo obratiti na ključne razloge koji su doveli do toga da blaževački kraj 1907. godine iz sastava Kosaničkog sreza i Topličkog okruga pređe u sastav Kopaoničkog sreza Kruševačkog okruga.

U periodu 1833-1878. godine blaževačka regija bila je pogranični kraj Turske prema Srbiji, a u periodu 1878-1912. godine takođe pogranični kraj, ali sada Srbije prema Turskoj. Bila su to razdoblja veoma teška za ovaj kraj zbog čestih sukoba na granici. Zato je glavni zadatak nove srpske vlasti bio što bolje utvrditi i obezbediti granicu, koja je povučena od strane Međunarodne komisije tokom 1878. godine. Granica je išla bilom Kopaonika odvajajući slivove reka Ibar i Toplica. Srpska vlast je utvrđivala granicu i kasnije, ali su i pored toga pogranične čarke bile stalna pojava sve do 1912. godine.

Odmah posle oslobođenja ovog prostora, rađeno je na njegovom administrativnom uređenju. Organizacija uprave je završena donošenjem zakona 17. decembra 1878. godine, kada je konačno formiran Toplički okrug, inače podeljen na četiri sreza, a ovi na više opština. Ovim zakonom formirana je i blaževačka opština koja je ulazila u sastav Kosaničkog sreza. Koliko je novoformirana opština obuhvatala sela saznajemo iz dokumenata koja su nastala nešto kasnije.

Načelnik Topličkog okruga V. Vasić poslao je 29. decembra 1880. godine ministru policije spisak iz koga se jasno vidi koliko je u kome srezu ovog okruga imalo opština, koja sela čine opštine, kako se koja opština i selo zovu, kao i u kom je mestu bila smeštena kancelarija opštinskog suda.

Na osnovu ovog spiska vidimo da je u Topličkom okrugu bilo četiri sreza: Prokupački, Dobrički, Kosanički i Jablanički. Kosanički srez je imao 5 opština: Kuršumlijska, Žučka, Babička, Lukovska i Blaževska. Blaževsku opštinu činila su sledeća sela: Čokotar, Đerekare, Ravnište, Radunje, Kovizle, Iričići, Vitoše, Domiševina, Belo Polje, Blaževo, Boranci, Gradac Bozoljin, Zaplanina, Planinica, Mijokovići, Marušići, Belo Brdo, Lesnova, Crnatovo, Obadi, Vitanovići, Zemanica, Stanulovići i Jelenje. Ukupno je opština imala 25 sela. Inače, iz navedenog spiska se vidi da je u Bozoljinu bila smeštena kancelarija opštinskog suda. Takođe, iz ovog spiska saznajemo da su sela Donje i Gornje Leviće, Sudimlja i Kneževo, koja danas pripadaju blaževačkom kraju, tada bila u sastavu Babičke opštine.⁴

U periodu od 1878. do 1888. godine vršene su česte promene teritorije okruga, srezova i opština. To je rađeno iz više razloga, a najčešći su bili: uspostavljanje racionalnije uprave, stvaranje uslova za bolji i lakši život, bolje povezivanje sela sa većim mestima, poboljšanje rada i sigurnosti tadašnjeg stanovništva, mada su često na ove promene uticali i interesi političkih partija, u cilju lakšeg osvajanja vlasti ili očuvanja već stečenih pozicija.⁵

Formiranje novih opština i srezova bilo je ponekad pogrešno i štetno, pa su tražena bolja rešenja i upućivane molbe za prebacivanje pojedinih opština u druge srezove i njihovo pregrupisavanje. Tako je narodni poslanik za Kosanički srez Ćirko Andreić, januara 1880. godine, u ime opštine blaževačke, sreza Kosaničkog, sa Kopaonika podneo predlog Narodnoj skupštini da se opština blaževačka pripoji srezu Kozničkom, sa sledećim obrazloženjem:

"Opština Blaževačka u okrugu Prokupačkom srezu Kosaničkom iz Kopaonika molila je mene kao svog poslanika, kao što se iz priloženog pisma videti može, da podejstvujem kod Narodne skupštine da se pomenuta obština iz sreza Kosaničkog ocepi i prisajuzi srezu Kozničkom i to iz sledeći navoda:

1. Što od opštine blaževačke do kancelarije sreza Kozničkog, nema više od 4 sahata... A naprotiv od opštine blaževačke do Kuršumlja gdi im sada sreska kancelarija postoi, ima puni 12 sahata, i to sve vrletnim nezgodnim uzvišenim i planinskim mestima, gdi leti od hajduka a zimi od snega se proći ne može...

Ista molba upućena je ranije Topličkom načelstvu i ministru unutrašnjih dela, ali odgovora nije bilo".⁶

Novica Kovačević, dugogodišnji predsednik blaževačke opštine, po oslobođenju Toplice od Turaka (1878) se politički angažuje, i to na drugim izborima za Narodnu skupštinu za trogodišnji period (1880-1882), kao jedan od kandidata za narodnog poslanika. Na izborima koji su sprovedeni 12. decembra 1880. godine za Kosanički srez, a na osnovu broja poreskih glava, birao se jedan poslanik, a kao poslanik za ovaj srez se pominjao Ćirko Andreić. Međutim, na prvom zasedanju Skupštine u novom sazivu održanom u Beogradu 4. januara 1881. godine, prilikom verifikovanja poslaničkih mandata, konstantovano je da se u Kosaničkom srezu nije izvršio uži izbor imeđu dva kandidata: Ćirka Andreića i Novice Kovačevića, pa je odlučeno da se za 2. februar 1881. godine u ovom srezu izvrši ponovni izbor između ova dva kandidata, na kojem će Novica iz Blaževa pobediti.⁷

Ovaj očigledni pokušaj izborne krađe, po nekim tvrdnjama, izazvao je veliko nezadovoljstvo kod meštana sela blaževačke opštine. Tako u jednom dokumentu iz Ministarstva unutrašnjih dela od 18. januara 1881. godine stoji:

"Opština blaževačka, srez kosanički, traži da se pripoji srezu kozničkom. Ministar rešio da se seljani saslušaju i da se opština pripoji srezu kozničkom".⁸

Međutim, posle ponovljenih izbora i Novičine ubedljive pobede, strasti su se za izvesno vreme smirile.

Na osnovu prethodne tvrdnje moglo bi se reći da je upravo Novica Kovačević pokrenuo pitanje da se opština Blaževo prebaci iz Kosaničkog u Koznički srez. Međutim, iz jednog pohvalnog teksta o Novici, koji je objavio list Pravda 10. oktobra 1928. godine, vidimo da je on zapravo radio na gradnji trase puta Kuršumlija – Blaževo – Raška, koji je bio prosečen od Blaževa, ali je sticajem okolnosti, kada je opština Blaževska pripala okrugu Kruševačkom, tada taj put napušten, a njegova izgradnja obustavljena, iako je on bio jedini prirodni put koji je vodi niz reku Toplicu za Kuršumliju, Prokuplje i Niš.⁹ Insistirajući na njegovoj izgradnji, Novica je najverovatnije bio i za ostanak sela blaževačke opštine u sastavu Kosaničkog sreza i Topličkog okruga.

Na osnovu jednog novog dokumenta od 5. maja 1889. godine, vidimo da su građani Blaževačke opštine ponovili svoj raniji zahtev za pripajanje njihove opštine Kozničkom srezu. Oni su molbu pisali u Brusu u prisustvu sreskog načelnika Jevđenija Markovića i pisara II klase Mihajla Mihajlovića. Pomenutu molbu u kojoj je traženo da se blaževačka opština, srez Kosanički, okrug Toplički, premesti u srez Koznički, potpisali su građani blaževačke opštine – Milutin Panić i Spiridon Tasić. Ministarstvo unutrašnjih dela odgovorilo je da će se ovaj zahtev uzeti u razmatranje kada se budu razmatrale teritorije srezova u pomenutom ministarstvu Kraljevine Srbije.¹⁰

Pomenuti zahtevi ovdašnjeg stanovništva za pripajanje blaževačke regije Kozničkom srezu, jasno nam ukazuju na činjenicu da se ovaj kraj i njegovi meštani krajem XIX veka sve više okreću ka Brusu i Župi u cilju što lakšeg obezbeđivanja svakodnevnih životnih i drugih potreba, zato je više puta delegacija meštana ovog kraja išla u Brus i Kruševac sa pomenutim zahtevom.

Posle donošenja Ustava 1888. godine, donet je 15. marta 1890. godine novi Zakon o administrativnoj podeli Kraljevine Srbije. Njime je smanjen broj okruga u Srbiji sa 21 na 15, i to spajanjem nekoliko manjih okruga ili pregrupisavanjem njihovih teritorija.¹¹ Međutim, ni ovim zakonom se nije izašlo u susret zahtevima meštana sela blaževačke opštine, jer su ona i dalje ostala u sastavu Kosaničkog sreza Topličkog okruga.

Krećući se od Merćeza do Blaževa, Tihomir Đorđević, naš poznati etnolog, 1895. godine ovako opisuje ovaj, gotovo neprohodan put:

„Ima mesta, gde ni dva konjanika ne mogu naporedo ići. Ima mesta, gde se mora sa konja skidati, te da se, stajući sa kamena na kamen, penje i spušta, a dole sa strane u provaliji huči Toplica. Da ti sklizne kamen ispod nogu, nijedna ti kost ne bi ostala čitava. Takav je put od Merćeza do Blaževa. Oženjeni učitelj iz Blaževa mora svoju decu u koševima nositi, a jadno đače ili inače seljače iz Blaževa, i ne zna šta su to kola, jer se na njima ne može iz Blaževa nigde; niti ih ko ima, niti kome što trebaju! Ovome bi se moglo doskočiti, mogao bi se načiniti drum, da se olakša saobraćaj. Rekoše mi da se na ovome radi. Šta će biti ne znam“.¹²

Tihomir Đorđević, osim što opisuje ovaj put, on govori i sa kakvim se ozbiljnim opasnostima suočavaju putnici na njemu, idući od Kuršumlije ka Blaževu. Tako ističe:

„Valjalo mi je sad uz Toplicu ići 8 – 9 sahata da pregledam jedinu seosku školu u srezu kosaničkom u Blaževu. Nu nisam smeo proći ovim putem samo sa pandurom, jer mi je kazivano, da tim putem, naročito do Merćeza, često ispadaju Arnauti, ne da dočekaju putnike, već da kradu stoku iz sela pored Toplice, gde za vreme Turaka beše njihovo stanovište. Ako bi ih ko u vođenju ukradene stoke sreo, radije bi ga ubili, no što bi ga ostavili. – Granica je od puta kojim imamo proći blizo; negde sahat, negde više, a negde i manje, kako gde. Još iz Turske otpočinje planina sa tako gustom šumom, da u sred bela dana može Arnautin njome ići i granicu preći, a da ga nigde sunce ne ogreje. Nu, i ako je šuma gusta, Arnauti graničari umeju se u njoj naći u svako doba. Od Kuršumlije do Merćeza behu nekad njihova sela, te im je sva okolina poznata bolje no doseljenim, sadanjim stanovnicima. Na ove poslednje su Arnauti naročito kivni, jer im zauzeše mesta, pa vrlo često dolaze u sela i kradu stoku. Obično dolaze u grupama, i napadaju na pojedine kuće iznenada, noću; razbijaju štale i odvode od stoke što mogu. Ovi napadaji i odvođenja nisu retka i danju, naročito pred veče...
Nije nikakvo čudo, što putem sretaš ili stižeš ljude naoružane kao da će u boj. Dešava se često da se Arnauti namere na naše ljude, sklone se, i ništa nije ni bilo. Ili kad se spaze pobegnu oni od naših, naši od njih i opet nikom ništa“.¹³

Sukobi Srba i Arnauta u Kosaničkom srezu nikada nisu prestajali, zbog svakodnevnih pljačkaških upada Arnauta, jer je Toplica bila pogranična oblast prema Turskoj. Treba reći da je osim Arnauta opasnost dolazila i od strane Srba, jer se jedan manji broj njih odao hajdučiji, koji su takođe krali i pljačkali, često i u dogovoru sa Arnautima. Nije bila samo velika netrpeljivost između Srba i Arnauta, već i između samih Srba. Doseljenici, koji su se teško privikavali na novu sredinu, često su nailazili na neprijateljski stav starosedeoca.

Po nekim podacima 1903. godine je trasiran put drugog reda od Kuršumlije, dolinom gornjeg toka reke Toplice do Blaževa.¹⁴

U Topličkim novinama, inače službenom listu Topličkog okruga, 5. septembra 1907. godine, objavljen je zapisnik sa prve sednice Okružnog odbora okruga Topličkog, održane 25. januara 1907. doneta je odluka da se naredi okružnom blagajniku da isplati 1565 dinara iz okružnog prireza, po budžetu za tekuću godinu, a na ime isplate takse za 103 drveta od kojih će se dobijena građa upotrebiti za gradnju 37 objekata na putu Kuršumlija-Blaževo.¹⁵

Topličke novine 15. decembra 1907. godine objavljuju zapisnik sa šestog sastanka Okružne skupštine okruga Topličkog održanog 26. septembra 1907. u kome pod tačkom XVII stoji:

„Na razbijanje stena na novom putu Kuršumlija-Blaževo, po predlogu okružnog 2000, a po mišljenju finansijskog odbora 500 dinara. Melentije Aleksić veli da razbijanje stena na novom putu nije izvršeno ni do sela Merćeza, a da se ovo sve uradi kako treba, trebaće ne 500 ili 2000, već preko 6000 dinara. Moli da se na ovu cilj odobri cela suma u 2000 dinara po predlogu okružnog odbora.
Skupština je, imajući u vidu budžetsku preopterećenost, rešila: da se za razbijanje stena na putu Kuršumlje-Blaževo, unese u budžet suma od 500 dinara“.¹⁶

Na osnovu ova dva objavljena zapisnika vidimo da su okružne vlasti jako malo ulagale u izgradnju i održavanje puteva. Na putu od Kuršumlije do Blaževa bilo je više drvenih mostova koji su bili u očajnom stanju, pa je bilo neophodno da se postojeći mostovi poprave, ali i da se podignu novi, jer se na više mesta na ovom putnom pravcu Toplica „brodila“, odnosno, gazila na pogodnim plitkim mestima, jer nije bilo mostova. Kao što vidimo, jako je malo ulagano i u proširivanju postojećeg puta na mestima gde su kamene stene sužavale put.

Na osnovu zapisnika druge sednice šireg Okružnog odbora okruga Topličkog održane 14. aprila 1906. godine, koji su objavile Topličke novine 17. decembra 1907. vidimo sledeće:

"Budžet opštine Blaževske u srezu kosaničkom za 1906. god. po kome su predviđeni prihodi i rashodi u sumi od 6128.85 dinara i prirez 58 od sto, odbor je pošto je saslušao referat okružnog delovođe br. 322 o ovom budžetu, na osnovi člana 108 t. 17 zakona o uređenju okruga i srezova rešio: da se predloži g. Ministru finansija, da ovaj budžet odobri u svemu kako je izloženo u referatu br. 322 sa izmenom, da plata predsednika ostane po predlogu 720 dinara, i prema tome celokupna suma prihoda i rashoda iznosi 5705.70 din. a stopa prireza 52 od sto“.¹⁷

Što se tiče budžeta opštine, za narednu 1907. godinu iz objavljenog zapisnika sa druge sednice šireg odbora okruga Topličkog, održanog 28. februara 1907, saznajemo:

„Budžet opštine blaževske u istom srezu, po kome su predloženi prihodi i rashodi u din. 7.043.10 i prirez od 60%, odbor je, pošto je saslušao i referat okr. delovođe br. 317 o ovome budžetu, na osnovi istog zakona, rešio: da se predloži g. min. finansija, da odobri ovaj budžet onako, kako je u referatu izloženo tako, da celokupna suma prihoda i rashoda iznese din. 6.591.10, sa prirezom u din. 5.350.15 i stopom od 60%“.¹⁸

Iz planiranih budžeta blaževačke opštine za 1906. i 1907. godinu vidimo da su oni bili skromni, tako da nije samo okružna vlast jako malo ulagala u izgradnju puta, već to nije mogla da čini ni opštinska vlast zbog skromnih budžetskih sredstava s kojima je raspolagala.

Inače, Topličke novine su u svom izdanju od 5. septembra 1907. godine na kraju objavile spisak 13 poslanika koji su činili skupštinu okruga Topličkog za period od 1905. do 1908. godine. Prvi na ovom spisku je Arsa Mijailović, po zanimanju kovač iz sela Blaževa, srez Kosanički, sa zvanjem zamenjenik izaslanika sreza Kosaničkog. Kako je Melentije Aleksić bio izaslanik sreza Kosaničkog, tako je Arsa Mijailović (mada se često pominje i sa prezimenom Mijajlović – primetio R. J.) u Okružnoj skupštini bio njegov zamenik.¹⁹ Iz napred navedenih činjenica može se zaključiti da je upravo Arsa Mijailović bio poslednji poslanik, odnosno predstavnik blaževačke opštine u Okružnoj skupštini Topličkog okruga u Prokuplju.

Dana 5. januara 1899. godine osnovan je srez Kopaonički, u čiji će sastav ući i blaževačka opština, ali ne odmah, već nešto kasnije. Naime, opština je prilikom popisa stanovništva iz 1900. godine još uvek u sastavu Kosaničkog sreza. Takođe, i u prvom tromesečnom izveštaju nadzornika narodnih škola okruga Kruševačkog, za školsku 1900/1901. godinu, od 2. decembra 1900. godine se navodi da u Kopaoničkom srezu ima samo dve škole: u Dupcima i Brusu, što opet ukazuje na činjenicu da blaževačka opština još uvek nije u sastavu Kopaoničkog sreza. Zato nije tačna tvrdnja pojedinaca da je blaževačka opština ušla u sastav Kopaoničkog sreza odmah po njegovom osnivanju. To će se desiti tek 1907. godine, kada je naredbom Ministarstva unutrašnjih dela ova opština prešla iz sastava Kosaničkog u Kopaonički srez. To se nije desilo odjednom, već u tri navrata, tokom iste 1907. godine.

U Policijskom Glasniku, službenom listu Ministarstva unutrašnjih dela od 22. jula 1907. godine nailazimo na podatke da je Narodna skupština na svom redovnom sastanku, održanom 4. jula 1907. godine, donela odluku o izmenama i dopunama u Zakonu o administrativnoj podeli Kraljevine Srbije od 15. marta 1890. godine sa izmenama i dopunama: od 31. marta 1891, 9. maja 1894, 17. februara 1896, 5. januara 1899, 24. januara 1900, 31. marta 1902. i 10. aprila 1902. godine. Ova izmena glasi:

„U članu 3. u odeljku VI pod 2. Kopaonički srez (varošica Brus) na kraju dodaje se: 40.Gradac; 41. Đerekara; 42. Zemanica; 43. Leskova; 44. Marušić; 45. Mioković; 46. Planinica; 47. Stanulović; 48. Crnatovo; 49. Čokotar; 50. Gornji Lević; 51. Kneževo; 52. Belo Brdo; 53. Blaževo; 54. Belo Polje; 55. Bozoljin; 56. Ravnište...

Ove izmene i dopune postaju zakonom kad ih Narodna Skupština usvoji i Kralj potvrdi i to se obnaroduje, a rok za njihovo izvršenje ostavlja se do dva meseca od dana objave u službenim novinama.

Preporučujemo Našem Ministru Unutrašnjih Dela, da ovaj zakon obnaroduje, a svima Našim Ministrima, da se o izvršenju njegovom staraju; vlastima pak zapovedamo, da po njemu postupaju, a svima i svakome da mu se pokoravaju.

 Iz kancelarije Ministarstva unutrašnjih dela, 8. jula 1907. god. u Beogradu“.²⁰

Policijski Glasnik 2. septembra iste godine donosi sledeći tekst:

„Ukazom Njegovoga Veličanstva Kralja Petra I., na predlog Ministra unutrašnjih dela, a na osnovu čl. 4. zakona o administrativnoj podeli Kraljevine Srbije, rešeno je: da se sela: Kovizla, Domiševina, Vitoš, Trećak, Jelenje, Radunje, Donji Lević i Boranci, koja su u sastavu opštine blaževačke, u srezu kopaoničkom okruga kruševačkog, po izjavljenoj želji njihovih stanovnika, premeste iz sreza kosaničkog okruga topličkog u srez kopaonički okrug kruševački.
Iz kancelarije Ministarstva unutrašnjih dela, 23. avgusta 1907. g. u Beogradu“.²¹

I na kraju Policijski Glasnik 7. oktobra 1907. godine donosi kraći tekst sledeće sadržine:

„Njegovo Veličanstvo Kralj Petar I., blagovoleo je na predlog Ministra unutrašnjih dela, a na osnovu čl. 4. zakona o administrativnoj podeli Kraljevine Srbije, rešiti: da se sela: Sudimlje i Iričić, koja su u sastavu opštine blaževačke, u srezu kopaoničkom, okruga kruševačkog, po izjavljenoj želji njihovih stanovnika, premeste iz sreza kosaničkog, okruga topličkog, u srez kopaonički, okruga kruševačkog.
Iz kancelarije Ministarstva unutrašnjih dela, 2. oktobra 1907. god. u Beogradu“.²²

Kao što se može videti iz navedenih tekstova objavljenih u Policijskom Glasniku, na osnovu odluke Narodne skupštine od 4. jula 1907. godine i njenim potvrđivanjem od strane kralja, Ministarstvo unutrašnjih dela je svojim odlukama od 8. jula, 23. avgusta i 2. oktobra 1907. godine izvršilo prebacivanje nabrojanih sela, a među njima i sela blaževačkog kraja, iz Kosaničkog u Kopaonički srez.

Blaževačka opština, koja je sada bila u sastavu Kopaoničkog sreza Kruševačkog okruga, po popisu iz 1910. godine, imala je 3876 stanovnika, što predstavlja najveći broj u celokupnoj istoriji postojanja ove opštine, koja je te godine obuhvatala 27 sela (Babica, Belo Brdo, Belo Polje, Blaževo, Bozoljin, Borance, Vitoše, Gornje Leviće, Gradac, Domiševina, Donje Leviće, Đerekare, Zemanica, Iričiće, Jelenje, Kneževo, Kovizle, Leskova i zaseok Boljača, Marušiće, Miokovići, Planinica, Ravnište, Radunje, Stanulovići, Sudimlja, Crnatovo i zaseok Obadi i Čokotar). Po ovom popisu, u selima blaževačke opštine, što se tiče domaće stoke, najviše je bilo ovaca 7188, zatim koza 3701, pernate živine 2504, goveda 2199, konja 476, svinja 202, i 1 magarac. Na ovom prostoru popisano je tada i 538 košnica vrškara. Ovi podaci ukazuju na činjenicu da je osnovna privredna delatnost u ovom kraju bila poljoprivreda, i to stočarstvo.²³

Blaževački kraj će u administrativnom pogledu, po oslobođenju od Turaka 1878. godine pa do 1907. Godine, biti u sastavu Kosaničkog sreza Topličkog okruga, a od tada, u sastavu Kopaoničkog sreza Kruševačkog okruga. Do navedene promene je došlo, kako smo napred već i istakli, pre svega iz tri ključna razloga. Najpre, zbog mnogo veće udaljenosti Kuršumlije, kao sreskog centra, od Brusa, zatim, zbog jako lošeg puta koji je vodio od Blaževa do Kuršumlije, i na kraju, što je taj dug loš put bio i veoma opasan, jer su putnike ugrožavale, ne samo brojne arnautske, već i srpske bande, koje su delovale na prostoru gornje Toplice krajem XIX i početkom XX veka.
 autor: Radoljub Jotić, profesor istorije

• Brus
• Blaževački kraj
• Blaževo
• Radoljub Jotić